-Peki ben şimdi yanıma sadece fotoğraf makinesi mi alayım, yoksa Poyraz'ı da mı alayım.
-Siz bilirsiniz hocam.
…
İstanbul Atatürk Havalimanında güvenlik görevlisi, Tahsin Hocanın ekipmanını kontrol ederken Poyraz'ın bundan birkaç gün sonra, balık, vatoz, kafadan bacaklı ve kabukluları yiyerek beslenen, saldırgan, yırtıcı, ama bir o kadar da utangaç bir cins olan çekiç başlı köpekbalığı sürüsünün korkularının güvene dönüştüğü anı yakalayacağını bilmiyordu.
…
Live Aboard 3. Gün, günün 3. Dalışı. Vip One teknesinin ıslak bölgesindeyiz. Brifing.
-Bakın arkadaşlar, bu dalışı sadece çekiç başlı köpek balıkları için yapıyoruz. Resife değil, mağaraya değil, kuma değil, dibe değil, maviye dalıp bekliyoruz. Bu hayvanların bazı cinsleri saldırgan, ama hepsi çok çekingen, çok korkak. Çok sakin, çok sessiz bir dalış olacak. Nefes almayacağız, kıpırdamayacağız. Sanki hep çekiç başlı köpekbalığı görüyormuşuz gibi. Şansımız yaver giderse bu dalışı hiç unutmayacaksınız.
Bu hayvanlar çok korkak.
Bilinen 9 türü 90 cm ile 6 mt arasında değişen ve kafalarının kenarında düz bir çekice benzeyen çıkıntıların uçlarında göz ve burun delikleri yer alan bu hayvanlar çok korkak.
…
Ankara'dayız. Tahsin hoca arıyor. Gaye, Sharm'a Live Aboard'a gidiyormuşsunuz diyor. Gidiyoruz hocam diyorum. Sizin şansınız ve Poyraz da olursa, daha da keyifli olur.
…
Zodyaktan atlıyor ve alçalıyoruz. Önde Tahsin Hoca, Poyraz, ve ben. Arkamızda grup. Mavinin içinde alçalıyoruz ve yavaşça ilerliyoruz. 20 metrelerdeyiz. Hiçbir şey yok. Bekliyoruz. Sadece mavi. Sessizlik. Buradayız ve onlar biliyorlar. Lorenzini Ampullae denen elektro reseptör algılama gözenekleri ile bir voltun milyarda yarım ayarında elektrik sinyalini algılayıp avını daha iyi izleyebilen ve çekiç başıyla daha geniş burun alanı olduğu için diğer köpekbalıklarından on kez daha fazla alanı tarayabilen çekiç başlı köpekbalıkları bizim orada olduğumuzu biliyorlar. Brifingde anlattığım oluyor ve bir öncü bizi kontrole geliyor. Çok altımızda kalıyor ve yaklaşmıyor. Hızlı bir tur atıp derine doğru gidiyor ve yok oluyor.
Bakalım sınavı geçmiş miyiz diyoruz içimizden.
Korkunun güvene dönüştüğü an.
Dalış eğitmenliği tecrübemde en çok karşılaştığım bakış, mimik ve jesti bu sefer bir çekiç başlı köpek balığı sürüsünde yakalıyorum.
Neredeyse 20li bir grup Tahsin Hoca'nın yanında beliriyor ve tek tek bize o çekiç kafalarıyla bakıyorlar. Kimse nefes almıyor, yalnızca Poyraz harıl harıl çalışıyor. Yavaşça sağıma dönüp grubun diğer tarafının da onları gördüğünden emin olmak istiyorum. Hemen arkamdaki çiftin yanında ahenkle yüzen çekiç başlı grubunun en önünde birbirinden uzak, korku dolu ama güvenle bakan iki küçük göz var. Bu ifade çok bildik. Korku dolu fakat güveniyor. Kendini güvende hissetmese bu kadar yaklaşmayacağını düşünüp çok mutlu oluyorum. Biraz daha döndüğümde aslında çok kalabalık bir grubun arkamızda ikiye ayrılıp etrafımızı sardıklarını fark ediyorum.
Bunlar sadece ilk dakikalarımız. Korku güvene dönüştü.
Tam 21 dakika etrafımızda ahenkle dans ediyorlar. Çekice benzer kafa yapısından değil omurga yapısından kaynaklanan muhteşem manevra kabiliyeti ile, en negatif yüzerlilik sahibi, geceleri yalnız ama gündüzleri bazen 100lü gruplarla avlanan, son araştırmalara göre aseksüel üredikleri de kanıtlanan, hayvanlar aleminde insanlar ve domuzlardan sonra teni bronzlaşan birkaç hayvandan biri de olan Sphyrnidae familyasının Sphyrna adlı üyeleri, nam-ı diğer çekiç başlı köpek balıkları tam 21 dakika etrafımızda, güvenle, keyifle dans ediyorlar ve bize mutluluk veriyorlar. Tam gittiler diye düşünürken tekrar hep beraber gelip ahenk içinde etrafımızda yüzmeye devam ediyorlar. Ve sonunda mavinin içinden geldikleri gibi mavinin içine gidiyorlar.
Onlar ait oldukları yerde kalırken biz de şimdilik ait olduğumuz yere dönmek için yukarı doğru yükselip maksimum 25 metre derinliğe gerçekleşen 43 dakikalık dalışımızı bitiriyoruz. Tiran Adalarında yapılan bu keyifli dalışın ardından emniyet beklemesi yapıp yüzeye geliyoruz. Bütün yüzler gülüyor ve kimse konuşmuyor. Malzemelerimizi zodyağa uzatıp kendimiz de bindikten sonra Vip One'a dönüyoruz. Yol boyunca hepimiz gülümsüyoruz. Sualtındaki sükunet hala devam ediyor.
Vip One'a çıkıyoruz.
-Çekiç başlıları göremeyen var mı?
Kahkahalar, çığlıklar kopuyor.
Tiran'ın mavisinde 12 dalıcı ve 40 küsur çekiç başlı sualtının en önemli gerçeğini bir kez daha ispat ettiler. Derin mavi bir kez daha korkunun güvene dönüştüğü yer oldu...
ÇEKİÇ BAŞLI KÖPEKBALIĞI
Balık, vatos, kafadan bacaklı ve kabukluları yiyerek beslenen saldırgan ve yırtıcı bir türdür. Ilık sularda kıyı ve kıtasal şelflerde bulunurlar.
Bilinen 9 türü (1. taraklı, 2. büyük, 3. düz, 4. beyaz yüzgeçli, 5. taraklı boneli, 6. kanat başlı, 7. kepçe başlı, 8. bone başlı, 9. küçük gözlü) 90 cm ile 6 mt arasında değişir ve kafalarının kenarında düz bir çekice benzeyen çıkıntılar vardır. Hayvanın gözleri ve burun delikleri bu çıkıntıların uçlarında yer alır. Bu çıkıntı "cephalofoil" olarak adlandırılır.
Sphrynidae ailesine mensupturlar ve çoğunluğu Sphryna cinsine ait olarak sınıflandırılır. Bazı otoriteler Kanat kafalı köpekbalığını başka bir tür olarak (Eusphyra) sınıflandırır.
Köpekbalıklarının kemik yapısı mineralli olmadığı için ekseriyetle fosilleşmezler, ve genel olarak sadece diş fosilleri bulunur. Orta-tertiar (günümüzden 65 ila 1.8 milyon yıl öncesi) dönemde gelişen carcharhinid köpekbalıklarından türedikleri düşünülür, ve sadece diş yapılarında benzerlik olduğu için ne dönemde türediklerini söylemek güç olsa da genel olarak günümüzden 55 ila 5 milyon yıl önce türediklerini söyleyebiliriz.
Genetik uzmanı Andrew Martin'in DNA çalışmaları ile vardığı sonuç ise çekiç formun ilk önce daha büyük çekiç başı olan kanat başlıda oluştuğu ve daha sonra daha küçük çekiç başları olan diğer türlerin kanat başlıdan türediğidir. (1)
Kafasının çekice benzer yapısının avlama ve manevra kabiliyetini artırmasına yaradığı düşünülürse de manevra kabiliyetini kafasından daha çok omurga yapısına borçlu olduğu anlaşılmıştır. Çekiç kafalar en negatif yüzerlilik sahibi köpekbalığı çeşididir. Tüm köpekbalıklarında olduğu gibi çekiç kafalarda da Lorenzini Ampullae denen elektro reseptör algılama gözenekleri bulunur. Bu gözenekler bir voltun milyarda yarım ayarında elektrik sinyalini algılayabilir. Böylece avını daha iyi izleyebilir. Çekiç kafasıyla da daha geniş burun alanı olduğu için diğer köpekbalıklarından on kez daha fazla alanı tarayabilir.
Gün içerisinde grup olarak gezen ve bazen 100'erli gruplar oluşturan çekiç kafalar, geceleri yalnız avlanırlar. Havanlar aleminde insanlar ve domuzlardan sonra teni bronzlaşan birkaç hayvandan biridir. Bronzlaşma sığ suda ya da yüzeye yakın alanda uzun süre kalınmasıyla oluşur.
Çekiç kafa köpek balıkları yılda bir kere çiftleşir ve 20 – 40 yavru doğar. Çiftleşmeleri oldukça şiddetlidir. Bu sırada erkek çekiç kafa dişiyi çiftleşmeyi kabul edene kadar ısırır. Diğer köpek balıklarının aksine iç döllenme ile hamilelik güvenli bir ortamda oluşur. Plasenta içinde oluşan embryo göbek kordonu ile beslenir. Hamilelik 10-12 ay sürer. Doğumda genel olarak kafa önce çıkar ve doğum sonrası yavrular kendi hallerine terk edilir.
2007 Mayıs'ında çekiç başların parthenogenesis olarak adlandırılan ve sperme gerek kalmadan gelişim olarak çok nadir rastlanan bir yöntemle, aseksüel olarak da üreyebildikleri görülmüştür. Konuya önceleri şüphe ile yaklaşıldıysa da yapılan DNA testlerinde yavruda babaya ait DNA görülmeyince doğruluğu teyit edilmiştir. Herhangi bir köpekbalığında ilk defa kanıtlanan bu konuyla ilgili bilimsel araştırma devam etmektedir. (2)
Bilinen dokuz türden 3 tanesinin (taraklı, büyük ve düz) insanlar için tehlikeli olabileceği belirtilir. Taraklı ve büyük çekiç başlar World Conservation Union tarafından nesli tükenen türlerde kırmızı listeye, küçük gözlü çekiç başlar ise riskli listeye alınmıştır.
…
Bize güvendikleri ve derin maviyi ahenklendirdikleri için çekiç başlılara, şansını bizimle paylaştığı için Tahsin Hocamıza, bu anları ölümsüzleştirdiği kamerası Poyraz'a sonsuz teşekkürler.
YAZAN : GAYE DÜLGER
PADI IDCS
TSSF ** EĞİTMEN
REHBER BALIKADAM
NEREIDS DALIS MERKEZI